Hulplijnen bij de tafel van 28
Maartje Luif ergert zich aan de kritiek op cyclus-apps. We mogen ze inderdaad niet blind vertrouwen, maar ze helpen vrouwen wel om meer grip te krijgen op hun cyclus.
In Zweden zouden 37 vrouwen zwanger zijn geworden ondanks het gebruik van de app Natural Cycles. Die had moeten voorkomen dat ze zwanger werden (DS 22 januari). Er werd in de ‘Desalniettemin’ meesmuilend over gedaan: dachten vrouwen echt dat een app hun vruchtbaarheid zo nauwgezet kon voorspellen? Moesten big data voortaan onze leidraad worden bij het van bil gaan? Ook Ignaas Devisch zette in zijn column vraagtekens bij mobiele gezondheidstechnieken (DS 23 januari). Het blinde vertrouwen van mensen in mobile health moet met argwaan worden bekeken en de overbevolking zou met dit nieuwe snufje zeker niet worden bestreden.
De vraagtekens over de kritiekloze manier waarop een deel van de mensen gezondheidstechnologie gebruikt, zijn uiteraard terecht. Maar de aanleiding voor die kanttekeningen, een app die een vrouw helpt om inzicht te krijgen in haar cyclus, verried een enigszins mannelijke blik. Juist in een tijd waarin wetenschappers steeds vaker erkennen dat de kennis van en het onderzoek naar vrouwenlijven achterblijft, en waarin je gezondheid, carrièrekansen en armoede niet los kunt zien van vruchtbaarheid, is het emancipatoire effect van een cyclus-app enorm. Op school leer je de tafel van 1 tot en met 20, maar je leert geen tabellen die je vertellen op welke datum je maandstonden vallen als je cyclus 26 dagen duurt en de maand 30 dan wel 31 dagen telt. Een app die je helpt om je leven en je agenda te schikken naar de mate waarin je pijn hebt, bloed verliest, of vermoeid of vruchtbaar bent, is een groot voordeel.
Meer kennis nodig
Natuurlijk zou het beter zijn als vrouwen ook zonder app meer grip zouden hebben op hun cyclus. Als ze meer kennis zouden bezitten over de doeltreffendheid van de verschillende anticonceptiemethoden, als ze zich netjes verdiepen in het cijfermatige deel van hun lichaam, als ze keurig hadden opgelet toen de biologiedocent het gemiddeld aantal dagen tussen menstruatie, eisprong en de daaropvolgende vruchtbaarheid voor ze uittelde. Maar meer kennis mag dan wenselijker zijn, een beetje hulp bij inzicht in hun cyclus is voor veel vrouwen een zegen.
Om mezelf als voorbeeld te nemen: mijn app, Clue, had eerder dan ik in de gaten dat mijn cyclus tegenwoordig 15 dagen duurt. Niet zo lang geleden zou ik me veel langer hebben laten verrassen door die omloopsnelheid, ik zou hebben getwijfeld of ik het wel goed had onthouden, en ik zou het duizend keer op mijn vingers hebben nageteld. Nu had ik een app die op basis van mijn recente verleden vrij snel aangaf: fasten your seatbelt, je cyclus vertoont een belachelijk, maar niettemin onwrikbaar patroon.
Lichamelijke kennis bij vrouwen is veelal gericht op schoonheid en ziekte. Veel vrouwen weten op welke temperatuur een krultang moet staan om hun haar niet te verbranden, maar ze weten niet welke temperatuur hun lichaam heeft tijdens de eisprong, of ze weten dat ze hun borsten moeten checken op knobbels, maar niet wat hun cyclus ze vertelt over hun welbevinden. Vrouwen weten bijzonder weinig over hun lichaam, terwijl er zoveel te weten valt.
Kalenderseks
Apps als Natural Cycles (maar er zijn er meer) worden nu geframed als apps voor vrouwen die ze niet helemaal op een rijtje hebben en daarom zwanger raken. Maar niemand heeft het over de hoeveelheid vrouwen die níét zwanger werden door het gebruik van apps als deze. Vrouwen die misschien wel weten dat periodieke onthouding niet de beste anticonceptie is, maar die zich om allerlei redenen toch anders gedragen als ze bij benadering weten wanneer ze vruchtbaar zijn. Vrouwen die daadwerkelijk niet beseffen dat kalenderseks een beroerde vorm van zwangerschapspreventie is, maar het geluk hadden dat het bij hen werkte. Vrouwen die niet zo goed zijn in cijfers, of in biologie, die de tafel van 28 niet in hun hoofd hebben, en die niet weten in welke volgorde menstruatie, eisprong en vruchtbaarheid zich voordoen. Vrouwen bij wie andere anticonceptie zoveel problemen oplevert dat periodieke onthouding alsnog de beste vorm van bescherming is. En dan hebben we het nog niet gehad over de vrouwen die wél zwanger willen worden en hun kans aanzienlijk vergroten met een nauwkeurig rekenmachientje.
Hormoonschommelingen komen met gevolgen. Dan heb ik het niet over de karikatuur van de vrouw met premenstrueel syndroom die humeurig is, maar over het hele spectrum. Lichamelijke, mentale en praktische gevolgen, de kleding die je draagt, de afspraken die je maakt, de wijze waarop je je lichaam ervaart en de manier waarop je jezelf verzorgt. Die gevolgen zouden tot een minimum beperkt kunnen worden als meer vrouwen begrijpen hoe hun cyclus in elkaar zit. In plaats van ginnegappend te schrijven over vrouwen die zwanger worden omdat ze hun lot in handen van een app hebben gelegd, zouden we ons moeten afvragen waarom er niet al lang meer en betere (digitale) instrumenten zijn die vrouwen helpen de gevolgen van hun cyclus te hanteren.
Dit opiniestuk verscheen op woensdag 24 januari in De Standaard.
