Ieder zijn portie verkramping
Ze zijn in verwarring, de mannen, dankzij de hashtag #metoo waarmee vooral vrouwen wereldwijd aangeven dat ze te maken hebben gehad met seksuele intimidatie of erger. De heren laten weten onzeker te zijn. Ze willen gerustgesteld worden. Ze willen weten of ze nog complimentjes mogen geven, of ze nog dicht tegen iemand aan mogen dansen, of ze nog mogen kijken, knipogen, flirten en jagen. Ze sputteren dat het eigenlijk alleen zou moeten gaan over de echte griezels, want nu krijgen ze het gevoel dat alle mannen schuldig zijn, waardoor ze verkrampen, en tiens, dat moeten we toch niet willen? Dat alle mannen verkrampen?
Terwijl me dat een prima idee lijkt, een beetje meer verkramping. Want laten we eerlijk zijn: onze cultuur is niet vrij van kramp, maar de pijnlijke spanning ontneemt tot nu toe vooral vrouwen bewegingsruimte. Ieder zijn portie kramp lijkt me fair enough.
Vrouwen worden al in de zandbak gewaarschuwd voor enge mannen, ze laten hun nachtelijke logistiek grotendeels afhangen van de mate van aanwezigheid van de andere helft van de bevolking en ze kunnen zich op talloze internetplatforms niet laten zien omdat ze daar direct verteld wordt óf en hóe ze genomen moeten worden. Veel vrouwen hebben een kaartje in hun hoofd van verlichte en onverlichte plekken, houden hun ogen op sleutels en sloten gericht, omdat deuren die op slot gaan lang niet altijd een goed teken zijn, en ze vermijden blikken op straat omdat elke vriendelijke oogopslag nare gevolgen kan hebben. In het licht van deze oneerlijke verhoudingen lijkt me even nadenken of je wel of niet een compliment moet geven een offer van likmevestje.
Als we vrouwen meer speelruimte willen geven, dan moeten we ook de kramp eerlijk verdelen. Want we kunnen massaal zeggen dat de meeste mannen het goed bedoelen, maar in deze tijd van catcallende medeburgers en stuitende slettenpagina’s op Facebook zijn intenties niet veel waard. Vrouwen worden angstig opgevoed en een beetje inschikkelijkheid van mannelijke zijde kan helpen om de donkere straatjes, het nachtleven, het werk, de school en het internet terug te veroveren.
Maar hoe kun je als man een beetje nuttig verkrampen? Ik zou zeggen: leef je in. Doe je best. Denk na. Denk door. Overweeg je motieven. Weet dat #metoo een beeld geeft van hoe vaak vrouwen zich onveilig voelen. Slik je compliment soms even in, ook al doe je dat krampachtig, doe niet alsof je recht hebt op een glimlach van een vrouw. En geef angstige vrouwen de ruimte.
De volgende keer dat je als man een avondtrein neemt en je ziet een vrouw alleen in een treinstel, weet dan dat ze een risicoanalyse doet. Het mag dan wel lijken alsof ze leest, maar in werkelijkheid kijkt ze waar jij gaat zitten, of je er gevaarlijk uitziet, of er iemand is als het misgaat en waar ze haar telefoon heeft gelaten, voor als jij onverhoopt op hetzelfde donkere station uitstapt. Als je de kramp eerlijk wilt verdelen, ga dan niet te dicht bij haar zitten en laat het vermijden van oogcontact niet alleen aan haar over.
Een ander voorbeeld: als je in het donker achter een vrouw wandelt, geef haar de ruimte. Weet dat die hand die zo losjes in haar zak steekt, vermoedelijk een sleutelbos vast heeft, met tussen duim en wijsvinger de autosleutel, want die is het scherpst. Weet dat ze met heel haar hart hoopt dat jij naar de overkant gaat, de hoek om slaat of haar passeert. Als je de kramp eerlijk wilt verdelen, overweeg dan of een van die drie routes een optie is.
Of het beruchte voorbeeld van het compliment over haar uiterlijk. Als je de kramp eerlijk wilt verdelen: durf te aarzelen voordat je over haar ogen, shirt of kont begint. Vraag je af: hoe liggen de verhoudingen? Ondermijnt je opmerking de gelijkwaardigheid? Wat voegt een opmerking over uiterlijk toe in deze wereld van zich verlustigende mannen en hun wegwerpcomplimenten? Stel jezelf dit soort vragen eerlijk en probeer die denkoefening niet te zien als iets dat jou wordt aangedaan. Denk aan de beroemde quote ‘Als je gewend bent aan een voorrecht, voelt gelijkheid als onderdrukking’. In het streven naar gelijke verdeling van veiligheid zullen ook mannen een offer moeten brengen en een zekere mate van kramp moeten omarmen.
Deze column verscheen op vrijdag 20 oktober 2017 in De Standaard.
Tom Heremans, pffff, die staat er toch al jaar en dag om bekend niet bepaald fijnzinnig uit de hoek te komen als het over zaken gaat die vrouwen aanbelangen, of over vrouwen zelf? Heeft ooit eens de cactus gekregen van de feministen, wegens zijn gewoonlijk onnozele en vrouwonvriendelijke stukjes.
Ik vind je stukje juist heel goed: het is f* vermoeiend om altijd en overal op je hoede te moeten zijn. Wat een voorrecht om fluitend bij nacht en ontij overal te kunnen lopen waar je wilt, en geen rekening te moeten houden met eventuele vluchtwegen. Een beetje kramp ervaren zou misschien wel eens voor wat meer inlevingsvermogen en respect kunnen zorgen.
Aanvulling: de eerste paragraaf is juist helemaal niet aanvallend, hij is juist (express, veronderstel ik) betuttelend, zoals de heren zich zo graag over ons uitlaten: och here, die meisjes/vrouwen/hysterische wijven, kijk ze nu weer eens overdrijven en zich aanstellen.