Het taboe op donker haar
Stelt u zich voor: een lichamelijk ongemak dat uren van je tijd kost, dat honderden euro’s per jaar in rook doet opgaan, dat met enige regelmaat pijn, jeuk, bloed of uitslag veroorzaakt en dat je soms aan huis gekluisterd houdt. Ocharme, denkt u: het dutske heeft een ernstige ziekte.
Maar neen, het is het verhaal van de meeste vrouwen met donker haar en een hoog aantal haarzakjes per vierkante centimeter, het is het verhaal van de vrouw die ophield met scheren en daarmee de krant haalde (Blogster scheert zich al een jaar niet meer, DS online 16 april) en het is mijn verhaal. Wat begon met een kleuter die door de klas riep dat ik een baardaap was, is bijna veertig jaar later uitgedraaid op een situatie waarin ik me koortsachtig afvraag wat ik mezelf aandoe.
Ik weet wel wat ik mezelf aandoe als ik géén inspanning lever. Dan roepen de mensen jongensnamen naar me. Ze staren, fronsen, walgen en ze stoten elkaar aan. ‘Haha, heb je die gezien!’ ‘Papa, waarom heeft die mevrouw een snor?’ Als ik in de zomer even naar de winkel wil, moet ik óf mijn zomerjurk verruilen voor een broek óf eerst mijn benen scheren, tenzij ik zin heb in commentaar van vreemden.
Als ik elke dag van het jaar een cultureel aanvaardbaar lichaam zou willen hebben, dan zou dat rond de 150 uur arbeid en 500 euro per jaar kosten, en ik zou alle zeilen bij moeten zetten om mijn gevoelige huid onbeschadigd mee te laten lopen in een strikt ontharingsregime. Dat kan ik niet opbrengen, dus volg ik een zwalkstrategie. Mijn armen en wenkbrauwen laat ik naturel, mijn schaamstreek wordt gedirigeerd door transpiratie, menstruatie en relatie, en mijn oksels en benen doe ik seizoensgebonden, want bij drie keer in de week scheren is dat zo’n 75 vierkante meter per jaar en ik heb wel wat beters te doen. Mijn bovenlip en kin ten slotte houd ik bij wanneer ik te veel stoppels voel en dat is elke drie dagen.
Dit klinkt allemaal heel bedachtzaam, alsof ik zelf kies wanneer ik wel en niet onthaar, maar in werkelijkheid is het de autonomie van de pleaser; het is systeembevestiging in optima forma. Ik ben zo’n vrouw die lang heeft gezegd: ik vind een kaal been zélf gewoon mooier! Maar is dat wel waar? Als ik mijn been naast dat van mijn man zet, dan hebben we ongeveer evenveel haar. Toch vind ik dat hij een prima been heeft, terwijl mijn been mijn goedkeuring pas kan wegdragen na een fikse scheerbeurt. Heeft dat nog iets met mooi te maken? Of is het de schaamte die volgt uit wat me is aangeleerd mooi te vinden?
‘Ik vind een monobrauw onverzorgd’, schreef een andere vrouw laatst naar me. Ze had me nog nooit gezien, dus ze wist vermoedelijk niet dat ik een stuk of zes haartjes boven aan mijn neusbrug heb die mijn twee wenkbrauwen met elkaar verbinden. Toch betrok ik het op mezelf: ben ik door die paar haartjes inderdaad onverzorgd? ‘Onverzorgd’ heeft naar mijn mening met vies en verwaarloosd te maken, niet met smaak of mooi. Is het been van mijn man vies en verwaarloosd? Nee. Waarom het mijne dan wel?
Ik ben enorm teleurgesteld in mezelf dat ik de ultieme consequentie van deze column niet zal trekken. Dat ik een lafaard ben die de aangeleerde schaamte als obstakel accepteert. Als ik straks nog even naar het zwembad wil, zal ik me afvragen: wil ik eerst een uur douchen en scheren, voor ik ga zwemmen? Vaak is het antwoord nee en dan ga ik dus maar niet. Als het antwoord ja is, dan zal ik me onderwerpen aan het regime en gewapend met messen mijn arbeidsuren draaien.
Het moge duidelijk zijn: met mij gaan de donkerharige vrouwen de oorlog niet winnen. Maar misschien wel met u, want u zou kunnen besluiten een einde te maken aan bodyshaming in het algemeen en het pesten van vrouwen met lichaamsbeharing in het bijzonder. Als u ophoudt met commentaar te leveren op harig vrouwenvel, dan durf ik misschien voor ik doodga nog eens spontaan naar het zwembad of naar de winkel. Ik kan me er niks bij voorstellen, maar ik gok dat zoiets heel aangenaam is.
Deze column verscheen op vrijdag 21 april 2017 in De Standaard.
Alsof ik mijn eigen gedachten in een beter geformuleerde versie lees!
Enerzijds begrijp ik totaal niet waarom we niet opkijken van een bos haar op de benen van een man, terwijl dit bij vrouwen onaanvaardbaar is. Ik draag rechtvaardigheid hoog in het vaandel en jah, als er íéts oneerlijk is, dan is het dit wel. Mannen moeten zich ’s morgens bij het aankleden niet afvragen of de lengte van hun beenhaar al zichtbaar is vanop de afstand van een random medemens. Noch moeten ze op een zalige zomerdag hun lievelingskleedje inruilen voor een lange broek wanneer ze geen tijd hebben om hun in lijn te brengen met de maatschappelijke maatstaven óf spenderen ze de tijd die ze eigenlijk niet hebben ’s morgens (want de trein wacht niet) aan het -vakkundig tot net iets boven de rand van het rokje- scheren, en later bij het neerzitten merken dat de scheerbeurt toch minder vakkundig was dan gedacht.
En toch…. kwam bij het zien van de ‘benenfoto’ van bovengenoemde blogster onwillekeurig een licht afkeurende gedachte in mij op.
En toch… hou ook ik dit irrationeel staaltje aangeleerd moois mee in stand…want ook ik bezwijk aan het scheermesje, de epilator en het pincet.
Ik roep mezelf tot de orde en vraag me af wát er nu precies mis is met een harig been, maar ik kan er in de verste verte geen zinnig antwoord op geven.
Maar de onrechtvaardigheid, irrationaliteit, tijdverspilling en verontwaardiging ten spijt, ik blijf lustig verderscheren.
Kan oprecht zeggen dat ik nog nooit een opmerking heb gemaakt of heb gefronst bij het zien van niet geschoren lichaamsdelen. Maar ook, als ik de foto van het ongeschoren been zie denk ik ‘blijf toch maar af en toe scheren’. Vind het ook niet aantrekkelijk blijkbaar.
Moet zeggen dat als ik geen tijd heb en ik wil zwemmen, dat ik het achterwege laat. Maar dat is makkelijk gezegd waarschijnlijk, ik ben blond en zo in het oog springend zal het wel niet zijn. Heb er wel opmerkingen over gekregen maar het zal, ze hoeven geen seks met me tenslotte.
Van dat zwemmen is zo herkenbaar. Ik onthoud mijn drie zonen talrijke geliefde zwembadbezoeken door dat ellendige scheren overal.
Ontharing bestaat eigenlijk al sinds de oertijden. Het is dus geen recent fenomeen zoals ik eerder al dacht met de uitvinding van de nylon kousen en al. Waarom er nu een taboe op bestaat? Misschien is dat ook geen recent fenomeen, en was lichaamshaar altijd al een taboe onderwerp geweest?
“According to the Encyclopedia of Hair, copper razors from 3,000 BC were found in Egypt and Mesopotamia, while paintings from the 1500s would occasionally show women with little or no pubic hair,”
“There is a rumor going around that women have only been removing hair from their legs for the last hundred years or so. Well that is true for American and European women. The fact that removal of body hair for Europeans wasn’t popular gives sense to the fact that American women didn’t shave, because most of the immigrants were European. However in ancient Egypt, Greece, and Middle Eastern countries, removing body hair was important. In fact these women removed most of their body hair, except for t the eyebrows. Egyptian women removed their head hair. Having hair down under was considered uncivilized. Now any men reading this should know the women were not the only ones to remove their pubic hair…”
” Evidence of total body hair removal in ancient India dates back to 4000 to 3000 BC and whilst Europeans have been generally accepting of body hair, there was a period in the Middle Ages when Crusaders returning from the Middle East made hairlessness chic.”
http://www.refinery29.com/body-grooming-history
http://www.historyundressed.com/2008/03/ladies-have-you-ever-forgotten-to-shave.html
http://www.brazilica.com.au/History-of-Waxing.html
Heel goede vraag!
Waar komt het idee vandaan dat vrouwenbenen kaal moeten zijn? We hebben allemaal kleine haartjes over heel ons lichaam, mannen en vrouwen. Het lijkt wel of we onze natuur willen negeren of verbergen. Hetzelfde met schaamhaar, okselhaar en wenkbrauwen.. ze hebben allemaal hun nut en blijken zelfs bij te dragen tot de hygiëne.
Omdat een vrouw gemiddeld minder haartjes heeft dan een man, wordt kale huid gezien als iets ultiem vrouwelijk. Maar er bestaat geen één vrouw zonder haar op haar benen!
Verder komt het ook uit onze obsessie om eeuwig jong te blijven en er jeugdig uit te zien. Want iemand voor de pubertijd heeft minder lichaamshaar. Maar hoe gek is een 50 jarige vrouw met de naakte huid van een kind?
De media en modemagazines gebruiken die onzekerheid handig om je slecht te doen voelen over je lichaam in vele opzichten, zodat je producten zou kopen ter ‘verbetering’.
De waarheid is dat we allemaal mooi zijn en ons pas slecht gaan voelen van de moment dat we gaan vergelijken. Als je kijkt naar je eigen lichaam als een geheel is het prachtig en bestaat er geen schaamte.
Ik maak vaak naaktportretten als kunstenaar en het helpt mensen om zich goed te doen voelen over hun lichaam.
Ik kan je verzekeren, groot klein, dik of dun, behaard of onbehaard.. we zijn het mooist als we onszelf zijn.
Dankje Maartje voor het schrijven van dit artikel.
Ik hoop dat het toch een paar mensen wakker maakt :)