Het moeras van haatberichten
Allemaal terug naar jullie apenland! Wat komen jullie hier doen? Van ons profiteren? Klotevolk! Als ze gaan doppen, weten ze precies hoe het zit, maar onze taal spreken is o zo moeilijk? En wij maar werken voor dat crapuul. Ga terug naar waar je thuishoort!
Welkom op de Facebookpagina van de N-VA. Nee, dit is niet één racistische facebooker die zijn zelfbeheersing verliest, dit zijn zinnetjes uit talloze reacties die afgelopen dinsdag binnendruppelden onder een artikel over een andere taal dan het Nederlands toestaan op school. Een enkele keer reageert de moderator van de partijpagina: ‘Chantal, alle respect voor je mening, maar hou het a.u.b. wel beschaafd’, maar die terechtwijzing (‘met alle respect’) is een uitzondering. Het merendeel van de bezoekers mag ongelimiteerd beledigingen en verdachtmakingen plaatsen. Een eindje verderop op de pagina: ‘Stamp die profiteurs toch eens het land uit, we zijn die zo beu als kouwe pap!’ De moderator is in geen velden of wegen te bekennen.
Haatberichten, discriminatie en intimidatie van mensen of groepen leveren bij de slachtoffers dezelfde stressklachten op als andere misdrijven. Eerst de reflex: vechten, vluchten of bevriezen? Daarna onder meer angst, een laag zelfbeeld en in sommige gevallen een trauma. Als je tot een van de regelmatig gediscrimineerde groepen behoort, denk je dus wel drie keer na voor je argeloos je browser openklikt. Voor je het weet, leidt computertijd tot ernstige psychische klachten.
En juist dat is een probleem. Het internet is voor groepen die achterstelling en ongelijkheid aanvechten een belangrijke schakel om gehoord te worden. Als je geen machtsposities bekleedt, kan het helpen om de macht van het getal in te roepen, zoals onlangs gebeurde met de hashtag #metoo en sinds 2013 met #blacklivesmatter. Alleen door de bundeling van krachten kwamen stemmen die eerder niet of nauwelijks gehoord werden boven het luid geraas van de dominante groep uit. Maar dankzij verbale intimidatie worden juist die stemmen vakkundig terug hun hol in gedreven. Zelfcensuur, vermijdingsdrang, zelfzorg: de groep die onder vuur ligt, moet steeds opnieuw alle zeilen bijzetten om weer een lading agressie te voorkomen of te verwerken.
‘Doe een digitale detox’, lees je dezer dagen her en der. ‘Internet en sociale media creëren geen connecties, ze leiden ons af van waar het werkelijk over gaat. Zet je telefoon uit, pak een boek.’ Maar dat is een luxe die is voorbehouden aan de bevoorrechten. Mensen die opkomen voor hun grondrechten kunnen het zich niet veroorloven om even heerlijk te ontspannen. Zij zijn namelijk echt bezig met waar het over gaat: de krachten bundelen om gelijk behandeld te worden, met een levensgroot risico om in een moeras van racisme, seksisme en belediging te belanden.
In Nederland werd deze week een man veroordeeld tot 40 uur werkstraf, waarvan de helft met uitstel, omdat hij op Facebook schreef: ‘Gewoon weer voor slaaf laten werken kunnen ze ook niet meer klagen is toch wat ze willen dat luie zweet eruit werken n*kker daar ben je voor geboren’. De rechter noemde de uitlatingen ‘kwetsend en onnodig grievend voor een hele groep mensen’. In deze zaak is dus eindelijk paal en perk gesteld aan wat je kunt zeggen op internet, maar het is een druppel op een gloeiende plaat.
In België wordt driekwart van de discriminatieklachten, online en offline, geseponeerd en van de behandelde zaken leidt slechts een vijfde tot een veroordeling. Tegelijkertijd meldt Unia dat het aantal klachten over haatberichten nog nooit zo groot is geweest.
Dat betekent dat het internet wordt overgelaten aan het recht van de sterkste en dat het publieke debat dat daar plaatsvindt uitermate onveilig is voor de groepen die er juist het meeste belang bij hebben de arena te betreden.
Minister van Justitie Koen Geens (CD&V) betreurt het dat door onder meer gebrek aan mankracht en prioriteiten zo weinig klachten tot vervolging leiden, maar hij wijst voor een oplossing naar staatssecretaris voor Gelijke Kansen Zuhal Demir (N-VA). Waarmee de bal opnieuw in het kamp ligt van een partij die graag hamert op veiligheid, maar die dagelijks op haar eigen socialemediakanalen laat zien dat ze niet bereid is die veiligheid voor iedereen te waarborgen.
Deze column verscheen op vrijdag 1 december 2017 in De Standaard.
recente reacties