Donderdag 20 februari
Juridische fictie.
Op die term stuitte ik van de week toen ik me afvroeg hoe het ook alweer zat met de regel dat iedereen geacht wordt de wet te kennen.
Juridische fictie is de term voor alle situaties die in de wet staan, maar die in het dagelijks leven onmogelijk zijn. Zoals alle wetten kennen die op jou van toepassing zijn. Dat is onmogelijk.
Juridische fictie. Joepie. Er is dus kennelijk een woord voor de dooddoeners die ik dagelijks aanvoer in de discussies met het mannetje op mijn schouder dat mijn normen en waarden bewaakt. Het mannetje dat als ik een kebab bestel, zegt: ‘Je zou geen beesten eten die een verschrikkelijk leven hebben gehad.’ Dat mannetje kan ik nu mond snoeren met een wereldwijd bekende term: juridische fictie. ‘Jahaaa, lief mannetje op mijn schouder, die wet mag dan wel bestaan, maar het is onmogelijk om geen zielige dieren te eten als je na iets te veel pintjes heel erge honger hebt.’
Toch knaagt er iets, sinds ik die term ken. Want eigenlijk staat er dus in de spelregels van onze maatschappij: deze spelregels zijn deels onmogelijk uitvoerbaar, maar als de spelers maar zo lang mogelijk doen alsof ze wel mogelijk zijn, bijvoorbeeld door ze op te schrijven als een wet, is het spel redelijk speelbaar.
Juridische fictie. Eigenlijk hou ik van speldiscipline: iedereen kent de regels en vervolgens gaan we het spel zonder te treuzelen spelen. Dat zijn de goede spelletjes. Maar er huist ook een opportunist in mij, en die vindt juridsche fictie de uitvinding van de eeuw.
De discussies met het mannetje op mijn schouder worden hiermee eindeloos ingewikkeld.
‘Je zou altijd je afval scheiden’ zegt het mannetje dan.
‘Ja’, zeg ik, ‘maar dat was juridische fictie.’
‘Je bent toch een voorstander van speldiscipline’, zegt het mannetje.
‘Ja, maar juridische fictie is een regel. Het mag.’
‘Maar het is een slechte regel, toch?’ En dan kijkt het mannetje mij dwingend aan.
Ja, het is een slechte regel. En ik speel in principe geen spelletjes met slechte regels.
Zelfs niet als het het leven zelf betreft.
Een paar weken geleden mocht ik een week lang het Middagjournaal voor het Radio 1-programma Nieuwe Feiten maken. Hier kun je het item terugluisteren.
